Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Starten met het menselijke als je het goddelijke wil snappen #RichardRohr

Rob Bell gaat in gesprek met franciscaner monnik Richard Rohr: ‘Het belangrijkste is dat je een mens bent die door de Geest geleid wordt.’

Deel:

Ik wil het hebben over een gesprek dat ik samen met mijn vrouw Kristen een tijdje terug voerde met Richard Rohr, een vriend van me. Richard is een franciscaner monnik. Hij heeft tal van boeken geschreven, waaronder Everything Belongs, The Naked Now en Falling Upward en nog veel meer. Hij is ook de directeur van het Centrum voor Actie en Contemplatie, wat ik echt de beste naam vind die ooit verzonnen is voor een organisatie. 

Hoe leg je aan mensen uit wat de Bijbel is?

Richard: ‘Ik geloof dat de Bijbel het Woord van God is in de woorden van mensen. Het is niet zomaar uit de hemel komen vallen. Zo vertrouwt God de menswording. God laat ons God zien en gebruikt dat als zijn woord. Dat is door ons heen. Daarom is de tekst zelf als drie stappen vooruit, en twee stappen achteruit. Je hebt het te pakken, je raakt het kwijt, je hebt het te pakken, je raakt het kwijt…

Zo gaat het ook met mijn Jezus-hermeneutiek: Jezus citeert nooit uit Jozua en Rechters. De grootste delen van Jozua en Rechters zijn twee stappen achteruit-boeken. Dat betekent niet dat ze geen plaats hebben in de Bijbel. Daar heb ik geen problemen mee. In mijn leven kom je een boel tegen dat twee stappen achteruit is. De tekst spiegelt menselijke ontwikkeling en groei en inzicht.

Als je niet met zo’n soort voorstelling begint, verdwijn je in net zo’n soort konijnenhol van Alice in Wonderland als waarin het evangelicalisme is verdwenen. En natuurlijk… Abraham kende Jezus niet. Je hebt maar één uitzondering nodig. Mozes kende Jezus niet. En dan nemen we dat aan als de definitieve Bijbel? Zou ons dat niet duidelijk maken dat onze definitie van redding er een klein beetje naast zit?’

De vraag die steeds weer terugkeert is: Hoe zit het met de baby’s die omkomen in Egypte? Wat denk je van die dorpelingen die worden omgebracht in Rechters? Hoe zit het met al dat geweld?

Richard: ‘Als er staat ‘de HEER zegt…’ – ik weet dat de schrijvers van de Bijbel het niet zo fijn vinden, maar de HEER heeft dat niet gezegd. Zij zeiden dat. Net zoals wij dat doen. Wij projecteren ons eigen bewustzijn op God om ons eigen slechte gedrag te rechtvaardigen. Dat doen we nog steeds — maar voor een evangelical is dat een heel ander narratief. Voor hen klinkt dat alsof je de Bijbel relativeert. Maar je moet wel starten met het menselijke als je het goddelijke wil snappen.

Zodra God ervoor koos om mens te worden, was het goed om mens te zijn

Het protestantisme heeft de menswording niet helemaal begrepen — ze chargeren dat hele punt van verlossing-kruis-redding door het kruis. Kijk, binnen de franciscaner school was de menswording de verlossing… zodra God ervoor koos om mens te worden, was het goed om mens te zijn! De keus van de menswording was het belangrijkste. Wij hebben Kerstmis echt gepopulariseerd. Tijdens de eerste 1200 jaren van het christendom was kerst niet het grootste feest. Dat was Pasen. Maar door die hele franciscaner school zijn we Kerstmis echt gaan romantiseren, en dat doen we vandaag de dag nog steeds.

De menswording lost het probleem op. Ik heb geen bloedoffer nodig om te weten dat het goed is om een mens te zijn.’

Omdat het een daad van liefde is?

Richard: ‘Ja, inderdaad, de menswording was een daad van liefde. Blader maar eens terug in je Bijbel naar de liedteksten die staan in Kolossenzen en Efeziërs. Daar staat het precies, dat we zijn uitgekozen in Christus vanaf het begin – dat is het concept van de kosmische Christus.’

Zou je hetzelfde zeggen over Jezus wat je zei over de Bijbel? Dat je alleen de godheid van Jezus kunt begrijpen als je begint bij zijn mens-zijn?

Richard: ‘Ja. De Christus is de vereniging van het menselijke en het goddelijke. Jezus is de menselijke persoon die het doorleeft, het verpersoonlijkt, ervan een voorbeeld is. De Christus vergadert het lichaam eeuwig tot zich. Maar je kunt dat mysterie niet begrijpen, dan door het mens-zijn. Want daar bevinden wij ons — door de vleesgeworden ervaring.’

Dus je kunt niet beginnen met Jezus is God?

Richard: ‘Ik zeg altijd maar: dat is eigenlijk een ketterij. Zeggen dat Jezus God is, is ketterij en bijna alle christenen zeggen dat. De drie-eenheid is God. Als je Jezus uit de drie-eenheid haalt, en dat deed de meerderheid van het protestantisme, dan moet je Jezus terugzetten op de troon. We hadden immers niet een dynamisch concept van God als een drie-enig God. De meeste katholieken zullen ook zeggen dat Jezus God is. Strikt genomen klopt dat niet, de drie-eenheid is God. Jezus laat deze onzichtbare God zien in geopenbaarde vorm. Ik ben Jezus nu helemaal niet aan het bagatelliseren, ik positioneer Hem op de juiste plek in de drie-eenheid. Alleen op het mystieke niveau kon de drie-eenheid begrepen worden…’

Oké, en dan de evangeliën. Wat heeft Jezus nou eigenlijk precies gezegd, en wat waren vijftig jaar later de herinneringen van zijn gemeenschap? Heeft Hij het gezegd of is dat hoe ze zich Hem herinneren? 

Richard: ‘Nee, het probleem is dat de aannames waarvan de meeste conservatieve katholieken en evangelicals uitgaan allemaal verkeerd zijn. Dat dit de ipsissima verba van Jezus zijn. Ze veronderstellen dat ze recht hebben op de ware woorden van Jezus. Hij kende geen Grieks. Dat is nou precies het punt.

Als je je laat leiden door je ego, dan ga je de boel verkeerd uitleggen

We hebben de oorspronkelijke woorden van Jezus niet. Behalve de paar Aramese uitdrukkingen talitha cum en eloi eloi… het zou dus niet eens een onderwerp van discussie moeten zijn. Daar gaat het ook niet om — het gaat erom dat de Geest die in de opgestane Christus verscheen in de geschiedenis de leidraad is voor ons horen van het Woord van God. Dus het belangrijkste is dat je een mens bent die door de Geest geleid wordt, dat je je overgeeft aan de Geest en dan kun je vertrouwen op wat je hoort.

Als je je laat leiden door je ego, dan ga je de boel verkeerd uitleggen. Je kunt gepromoveerd zijn in de Schriften en toch zal je het verkeerd uitleggen. Als ik les geef aan de Living School behandel ik dit ook altijd en ik zeg tegen mijn studenten dat ze even geduld moeten hebben en me moeten laten uitspreken — uiteindelijk kom je terug bij de Bijbel met een frisheid en een vrijheid, dan noem ik de tweede eenvoud of naïviteit.

Op een doorsneezondag als je staat te preken voor een doorsneepubliek, dan zou ik zeggen ‘Jezus zegt’… Dat is prima, daar heb ik geen problemen mee. Maar jij en ik hebben een paar aannames die daaronder schuilgaan opgehelderd en daarom kan ik dit zeggen.’

Geschreven door

Rob Bell

--:--