Ga naar submenu Ga naar zoekveld

‘Wat moet ik met genocides in opdracht van God?’

Deel:

Naarmate Henk Jan ouder werd, vervlogen veel van zijn geloofszekerheden. Nu heeft hij behoefte om z’n boekenkast en z’n gedachten te vullen met nieuwe inspiratie. De komende maanden leest hij moderne geloofsklassiekers en vertelt wat dat met hem doet. Leuk als je meeleest!

Maand 2: The Bible tells me so – Peter Enns

Tijdens mijn studie schreef ik een boekje dat – achteraf gezien – gelukkig nooit de drukpers heeft gehaald. De titel was ‘Zeker weten’. Wanneer ik het boekje nu op m’n laptop teruglees, herken ik me nauwelijks meer in de auteur van twintig jaar geleden. Want van de stelligheid, waarmee ik met de Bijbel in de hand van alles beweerde, is weinig meer over. De Bijbel heb ik nog steeds vast, maar ik ben hem inmiddels totaal anders gaan lezen.

Een bizarre verzameling boeken

De Bijbel is Gods woord, dat is mij altijd geleerd. Maar steeds vaker realiseer ik mij dat dit nog steeds bar weinig zegt over hoe wij de verhalen en teksten moeten interpreteren.

Geïnspireerd van a tot z.

Maar wel geschreven door mensenhanden.

En zo komen we nog geen steek verder.

Neem nu het Oude Testament. Bizarre verzameling boeken eigenlijk. Wat moeten wij met verhalen, die je doen gruwelen als je ze voor het eerst leest? Omdat ik keurig ben opgevoed met de Bijbel, slikte ik het als zoete koek. Of ik dacht simpelweg niet na over wat er werkelijk staat. Of – misschien nog erger – kwam met wel erg simpele verklaringen die we elkaar generaties lang aanpraatten.

Valt een genocide in opdracht van God wel te verklaren of goed te praten? Of: mag ik dit gegeven wel zomaar wegstoppen? Niet meer over hebben. God is rechtvaardig. Dus het zal wel kloppen dat complete steden, inclusief kinderen, worden uitgemoord. Gelukkig lezen we elders in de Bijbel dat God liefde is. Volgende hoofdstuk.

Genocides en liefde?

En nu lees ik The Bible tells me so van Peter Enns. Vooral de ondertitel spreekt mij aan: Why defending scripture has made us unable to read it. Kun je tegelijk stellen dat de Bijbel – met zijn genocides – Gods Woord is én zeggen dat God liefde is?

Ja, zegt Enns. En, zo voegt hij eraan toe: ‘Ik houd van de Bijbel, omdat ik op elke pagina God ontmoet.’ Maar die moorden dan die in opdracht van God zijn gepleegd?

Dan komt Enns met een verklaring die ik in bijna veertig jaar redelijk trouwe kerkgang volgens mij niet eerder hoorde.

Even in eigen woorden zijn betoog samengevat: Als wij de Bijbel openslaan en lezen, krijgen we een inkijkje in de geestelijke reis van een volk uit de oudheid. Deze reis werd in een tijdsbestek van 1000 jaar gedocumenteerd. We lezen over ontmoetingen van mensen uit de oudheid met God, in hun tijd en plaats, met hun vragen die zich uiten in hun taal. Deze ontmoetingen waren authentiek. Maar feit blijft dat ze plaatsvonden in een tijd erg lang geleden. Het is geen documentatie van de keiharde feiten.

In naam van God oorlog voeren

Oei. Waar gaat dit heen? Het pad der vrijzinnigheid? Toch stelt Enns nog wel degelijk bijbelgetrouw te zijn. Maar ook niet orthodox zoals ik het gewend ben. Zijn visie op de Bijbel heeft zeker consequenties voor hoe we de Bijbel kunnen lezen. We maken kennis met een God zoals Hij door de mensen toen werd ervaren. Een God in wiens naam je oorlog voerde (zijn de tijden trouwens echt wel zo veranderd?). Een God namens wie je een volkenmoord pleegde. Of in andere woorden, gaf God daadwerkelijk opdracht genocide te plegen of dacht het volk Israël dit, omdat alle volken in die tijd dit nu eenmaal dachten?

De Bijbel Gods Woord. Ik geloof het nog steeds. Maar zoals ik zal zei, dit gegeven zegt op zich nog niet zo gek veel. Is de Bijbel een feitenrelaas? Een geschiedenisboek? Een handleiding over hoe te leven in de 21e eeuw?

De verklaring van Enns – en hij is echt niet de eerste die dit schrijft, maar wel degene die mij aan het denken heeft gezet – stelt mij eigenlijk ook wel gerust. Ik hoef God niet te verdedigen wanneer hij in een rijtje wordt gezet met Pol Pot, Stalin en Hitler als het gaat om tirannen die volken laten uitmoorden. Ik hoef het verhaal van een moordend volk Israël ook niet snel uit mijn bewustzijn te bannen. Misschien hoef ik het alleen maar te plaatsen in de context. Een context die totaal anders is dan de mijne. Een context waarin Jezus nog niet in beeld was. Een context waarin je nu eenmaal moordde omwille van je God.

Even kent mijn zoektocht geen angst voor het onbekende, maar een bevrijdend gevoel. Even… Want ik het boek van Enns is nog niet uit. Zijn betoog gaat verder. Het geschud aan mijn boom van zekerheden wordt steviger. Wat zal ik nog meer loslaten…?

Wil je hier meer over lezen? Ook Rob Bell gaat in zijn blogs in op dit thema. Je vindt ze hier

Geschreven door

Henk Jan Kamsteeg

--:--