Zonde, wat is dat eigenlijk?

Eens kijken of het me lukt om een paar zaken op te helderen in minder dan duizend woorden. 

Ten eerste, als ik jou zou vragen om een definitie van het woord ‘zonde’, wat zou je dan zeggen? Ik gok dat je waarschijnlijk iets zal gaan zeggen als ‘zonde is dat je de wetten van God overtreedt’. Of ‘zonde is ongehoorzaam zijn aan God’ of ‘zonde is datgene doen wat God boos maakt’…

Zonde is verwijtbare aantasting van heelheid

En hoewel deze antwoorden best correct mogen klinken, vertellen ze niet het hele verhaal. Dat is de reden waarom veel mensen niet weten wat ze aan moeten met dat woord. En daarom krimpen ze ineen als iemand dat woord bezigt met een uitgestreken gezicht. En dan nu… een definitie. De grote theoloog Cornelius Plantinga brengt het als volgt, in zijn boek Engaging God’s World (zet maar op je lijstje, geweldig boek!): ‘Zonde is verwijtbare aantasting van sjalom’.

Sjalom. Sjalom is het Hebreeuwse woord voor vrede, heelheid, gezondheid en zegen. Het is de harmonie die God op het oog heeft voor de wereld. De manier waarop de dingen horen te zijn, volgens God. Sjalom is vrede met jezelf, je naaste, met de aarde, met God.

Aantasting. Het gaat niet zoals het zou moeten, wel? Van aantasting van het milieu tot huiselijk geweld. Van corruptie op Wall Street en Beursplein 5 tot de kleinzielige manieren waarop we elkaar behandelen met gebrek aan respect. Deze wereld is niet hoe het zou kunnen zijn.

Verwijtbaar. Schuld, verantwoordelijkheid, eigenaarschap – verwijtbaar is elke manier waarop je hebt bijgedragen aan elke aantasting van de sjalom die we volop om ons heen zien. Zonde is alles wat wij doen om de vrede en harmonie te verstoren die God wenst voor de wereld. En dit is het probleem met hoe veel mensen het woord verstaan. Als zonde vooral wordt uitgelegd in termen van ‘breken’ of ‘overtreden’ of ‘ongehoorzamen’ dan is er geen groter kader om het in te plaatsen. Dan is er alleen datgene wat jij wel of niet hebt gedaan, en er is Gods toorn, of gramschap of ongenoegen over jou.

Maar als je het plaatst in de ruimere context van het goede, de vrede, de sjalom die we allemaal wensen voor de wereld, dan begint het veel meer betekenis te krijgen. Natuurlijk ben ik schuldig aan het aantasten van sjalom, is er één normaal, weldenkend mens die dat niet wil toegeven?

Preken die je leegzuigen

In het Nieuwe Testament komen we maar één soort zonde tegen. Het soort dat God heeft vergeven in Christus. Het is de uitdaging om erop te vertrouwen dat dit waar is, en om het vervolgens goed te maken met ieder die je onrecht hebt aangedaan. Er is een belangrijk onderscheid. We maken het niet goed om daarmee te proberen vergeving te verdienen. Maar om de genade en liefde die God heeft bewezen aan ons, te bewijzen aan anderen.

In het Nieuwe Testament worden we niet in de eerste plaats aangeduid als zondaars, maar als heiligen. Heiligen die zondigen. Dit is belangrijk. Je oorspronkelijke identiteit, je ware zelf, is gelegen in wie jij bent in Christus. Niet in de manieren waarop jij sjalom hebt verstoord. In het Nieuwe Testament leren mensen allereerst wie ze zijn in Christus. Want hoe meer je weet over wie je bent, hoe beter je zal weten wat je moet doen.

Daarom zuigen sommige preken, waarin zoveel over Jezus wordt gezegd, je soms helemaal leeg. Ze maken niet bekend wie jij bent in Christus, ze gaan over wat je allemaal niet bent. Ze zijn saai en doods en ze veroorzaken wanhoop. Ook al worden er een boel bijbelteksten aangehaald, omdat ze je ten onrechte voorhouden dat jouw identiteit gelegen is in je zonde. Maar dat is niet zo. Die is gelegen in Christus, die heeft zorg gedragen voor jouw zonden.

Leef of het werkelijk waar is

In het Nieuwe Testament is zonde het tweede dat gezegd wordt over jou. Het eerste dat gezegd wordt, is dat je bent geschapen naar Gods beeld. Gekroond met glorie en eer, een kind van God. Dat is wie je bent. Het tweede is de eerlijke, onverbloemde waarheid over hoe we allemaal tekortschieten. We zondigen allemaal. We verstoren de sjalom die God bedoelde voor alle dingen. Groeien in volwassenheid houdt in dat we dit toegeven, en het goedmaken met een ieder die we onrecht hebben aangedaan.

Het derde dat gezegd wordt, is de voortdurende volharding dat het laatste woord nog niet gezegd is over jou en je zonden. Dat Jezus heeft zorg gedragen voor alles. Dat door het kruis vrede is gesloten met God. En dat je hersteld, verlost, verzoend en vernieuwd bent. We worden uitgedaagd om te leven alsof dit werkelijk waar is. We laten ons erdoor vormen en kneden en veranderen tot onverstoorbare, stabiele mensen die de sjalom in de wereld willen vergroten.