Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Nu graag wat aandacht voor wat de Katholieke Kerk goed heeft gedaan

Deel:

Wetenschap, kunst, armenzorg, recht… Daar heeft de Katholieke Kerk heel wat goeds voor gedaan, beargumenteert Anthony (met historicus Tom Woods aan zijn zijde). En dat mag ook weleens gezegd worden. 

Alhoewel ik het vermoeden heb dat we over het dieptepunt heen zijn, gaat het nog steeds niet heel erg goed met de Katholieke Kerk in Nederland. Toch is er de afgelopen jaren sprake van een voorzichtige, maar duidelijke toename in belangstelling voor het christelijk geloof. En met name het katholicisme. Vanuit een doelgroep die om allerlei redenen niet op de radar lijkt te verschijnen van kerkplanters en evangelisten.

Hoe ziet die doelgroep eruit? Ze lijken tamelijk rationeel te zijn ingesteld, intelligent, politiek rechts georiënteerd. En ze hebben zorgen over de huidige stand van zaken in onze maatschappij. En aanvankelijk, zijn ze minder gericht op persoonlijke beleving, dan op de positieve en negatieve gevolgen van een geloof op de samenleving als geheel.

Zo tipte ik Lazarus al eens dit filmpje van Stephan Molyneux. Een libertariër en tot dan toe ook een atheïst van het slag Dawkins, Dennett, Harris en Hitchens. Inhoudelijk is het een interessant filmpje. Maar wat minstens zo interessant is, is om zijn reacties op wat hij te horen krijgt te observeren. Hier is sprake van een rationele, intelligente en belezen man. Iemand bevangen wordt door zowel verwondering als ook frustratie dat hij deze informatie nooit eerder gehoord heeft. Het raakt, kortom, een snaar bij hem.

Een lofzang op wat de kerk heeft betekend voor onze beschaving

In dezelfde trant is bij uitgeverij de Blauwe Tijger een Nederlandse vertaling van het boek ‘How The Catholic Church Built Western Civilisation’ van Tom Woods. De boek is de ideale inleiding voor wie zich in zou willen leven in het verschijnsel wat ik hierboven heb geschetst. Het is zondermeer een lofzang. Bijna op het apologetische af, van wat de Katholieke Kerk voor onze beschaving heeft betekend.

Ik kan me voorstellen dat dit op zich voor de gemiddelde lezer van Lazarus misschien eerder afschrikwekkend dan aanbevelend werkt. Maar zoals Woods zelf ook al benoemt in het boek: de Katholieke Kerk is wellicht toch al de meest bekritiseerde organisatie ter wereld. En is het dan niet meer dan evenwichtig om ook eens zonder schroom de andere kant van het verhaal te laten horen?

Woods legt in zijn boek het zwaartepunt op de middeleeuwen. Een periode die juist vanuit zowel de seculiere als de protestantse geschiedschrijving dikwijls als een tijd van stagnatie of zelfs neergang wordt gezien. Tot afschuw overigens van menig mediëvist. Maar Woods onderbouwt zijn stellingname goed en het boek bevat een uitvoerig notenapparaat.

Kloosters hielden het vuur van de antieke beschaving brandend

Woods neemt de lezer mee op een reis door de geschiedenis die aanvangt na de val van het Romeinse rijk. Dan door de middeleeuwen heen met wat uitlopers tot aan de tijd van de Verlichting. Hij beschrijft daarbij bijvoorbeeld uitgebreid hoe de kerk, met name de kloosters, het vuur van de antieke beschaving brandende hield. Maar daarbij bleef het niet.

De kloosters brachten woeste gronden in cultuur en werden zelf centra van beschaving. Een ontwikkeling die uitmondde in de stichting van de universiteiten. Waar de erfenis van de antieken tot een synthese werden samengebracht met de kennis vanuit de openbaring. Wat op haar beurt leidde tot een doorbraak die de moderne wetenschap mogelijk maakte.

Onbekende, interessant details

Woods besteedt ook aandacht aan de rol die de kerk heeft gespeeld voor de kunsten, de armenzorg en het recht. En heeft zelfs de eerste voorzichtige aanzetten gegeven voor de Industriële Revolutie. Eerder al verscheen een boek van James Hannam dat vooral de nadruk legde op de betekenis van de kerk voor de wetenschap. Het boek kreeg een brede positieve ontvangst.

Het voordeel van het boek van Woods is dat hij veel meer terreinen bestrijkt dan alleen het wetenschappelijke. Het onvermijdelijke nadeel daarvan is dat hij op hoofdlijnen moet blijven. Al weet hij toch vele even onbekende als interessante details over het voetlicht te brengen. Alleen al dát geeft het boek net dat extra beetje franje. Zo haalt hij op een gegeven moment de graaf de Montalembert aan die zes zeer dikke delen schreef over het monnikendom in het westen. En dan nog verzuchtte dat hij nog veel meer had willen schrijven.

Veel van die belangstelling blijft hangen op natie of cultuur

Ik kan me tot op zekere hoogte best de zorgen voorstellen die sommige columnisten van Lazarus, zoals Alain Verheij, hebben bij de toenemende belangstelling voor onze christelijke erfenis. Wat in het verleden gewerkt heeft, is niet automatisch een garantie voor de toekomst. Laat staan dat het het werk van God zou kunnen zijn. Veel van die belangstelling blijft hangen op het niveau van natie en/of cultuur. Waarbij dan inderdaad het gevaar bestaat dat het dan prestaties worden van (groepen) mensen in plaats van het resultaat van meewerken met de genade. En dus ten diepste géén mensenwerk is.

Toch zou ik juist díe critici willen uitdagen om kennis te nemen van deze materie in het algemeen en dit boek in het bijzonder. Er zitten volgens mij legitieme geloofsvragen achter de hierboven beschreven ontwikkeling. Bijvoorbeeld: als God het nodig heeft gevonden om 2000 jaar geleden op een specifieke wijze in de schepping in te grijpen, dan mag het toch onderhand wel wat resultaat hebben opgeleverd.

Of als God normaliter via Zijn ‘grondpersoneel’ werkt, dan dient dat ‘grondpersoneel’ toch op enigerlei wijze een beetje doelmatig op elkaar afgestemd te zijn. Natuurlijk kan men daar altijd de vrije wil van de mens tegenover zetten en de factor zondigheid en tekortschieten. Maar dat wist God ook al vóór Zijn ingreep. Daarom houdt een beroep daarop een keer op.

En zo zijn er nog wel wat varianten op dit soort geloofsvragen te bedenken waar iedereen, die zich op de één of andere manier met geloofsverkondiging bezighoudt, toch een antwoord op zal moeten formuleren.


afbeelding
afbeelding.

De bouwmeesters van Europa | De geboorte van een beschaving uit de Katholieke Kerk | Tom Woods |De Blauwe Tijger€ 23,50

Geschreven door

Anthony Ruijtenbeek

--:--