Ayn Rand: ‘Te veel naastenliefde maakt mensen lui’
Ze heeft niets op met altruïsme – maar toch werd haar boek door Time Magazine uitgeroepen tot het op een na belangrijkste boek van de twintigste eeuw. Wat dreef filosoof Ayn Rand?
De Joodse Ayn Rand (1905-1982) begon haar carrière als scenarioschrijfster in Hollywood. Werk dat uiteindelijk haar leven zou redden. Naast scenario’s schreef ze ook boeken, en met succes. Haar debuutroman The Fountainhead (1943) werd een aantal jaren nadat het verscheen verfilmd en het vervolg Atlas Shrugged werd door de lezers van Time Magazine gezien als het op een na belangrijkste boek van de 20e eeuw.
Toch wordt Ayn Rand primair niet gezien als schrijfster, maar als filosoof. De romans en scenario’s zijn voor haar louter het middel om uiting te geven aan hoe het er volgens haar voorstaat in de maatschappij. Zo is de eigenzinnige architect Howard Roark – de hoofdpersoon uit The Fountainhead – haar ode aan individualisme en de scheppende mens die onderdrukt wordt door collectivisme en groepsdwang. En Atlas Shrugged is een lofzang op degenen die welvaart mogelijk maken; zij dragen onze wereld: als Atlas.
Naastenliefde maakt lui
Ayn Rand heeft weinig op met altruïsme en slachtoffer-denken. Al te veel naastenliefde maakt mensen en lui en doodt de creativiteit. Eigen verantwoordelijkheid is voor Ayn Rand gelijk aan verantwoordelijkheid voor de samenleving. De markt moet vrij gelaten worden. En de overheid is er hooguit voor het beschermen van sommige individuele rechten.
Tweede Wereldoorlog
Zelf ontvluchtte de familie van Ayn Rand in 1917 Sint-Petersburg toen het in handen was gevallen van de bolsjewieken. Alissa Zinovievna Rosenbaum, zoals Ayn Rand eigenlijk heette, was van Joodse komaf en ze verloor bijna haar hele familie in de Tweede Wereldoorlog. De enige reden dat zij wel overleefde was dat zij al vroeg naar de Verenigde Staten vertrokken was om daar in Hollywood een carrière na te jagen als schrijfster in de filmindustrie.
Eigen geluk als het hoogste doel
Ayn Rand is de filosoof van het zogenaamde objectivisme. Het eigen geluk is het hoogste ethische doel en productiviteit en creativiteit zijn de kern van het mens-zijn. Egoïsme en hebzucht kantelen in de filosofie van Ayn Rand tot deugdzame eigenschappen. Zo zegt een van de personages in The Fountainhead:
I would give the greatest sunset in the world for one sight of New York’s skyline. Particularly when one can’t see the details. Just the shapes. The shapes and the thought that made them. The sky over New York and the will of man made visible. What other religion do we need?
Ayn Rand en God
De filosofie van Ayn Rand wordt zowel bejubeld als zwaar bekritiseerd, maar is nog altijd actueel. Haar ideeën leven bij een breed publiek. De Washington Post berichtte zelfs dat Donald Trump zijn regering volledig bevolkte met aanhangers van het gedachtengoed van Ayn Rand. Toch is enige nuance hier op zijn plaats. Want de vaak intellectuele Ayn Rand-liefhebbers hebben weinig op met de volkse stijl van Donald Trump. En anderzijds kunnen de Evangelische republikeinen niet uit de voeten met het atheïsme van Ayn Rand. Ze geloofde namelijk niet in God. Maar geloven deed ze wel: in het gouden kalf van de vrije markt. Al viel ze zelf op latere leeftijd wel terug op een ziekte-uitkering…
Ayn Rand in het kort:
Geboren: Ze werd op 2 februari 1905 als Alissa Zinovievna Rosenbaum geboren in Sint-Petersburg
Gestorven: op 6 maart 1982 in New York
Bekendste boeken: The Fountainhead (ruim 6 miljoen keer verkocht) en Atlas Shrugged. Beide boeken laten zien hoe ze op politiek gebied een groot pleitbezorgster was van het laissez-faire-kapitalisme. Allebei de boeken zijn verfilmd.
Over haar naam: In de jaren 20 vertrok ze uit Rusland naar Hollywood waar ze haar naam veranderde in Rand: gebaseerd op de manier waarop haar achternaam Rosenbaum in het Cyrillisch alfabet geschreven stond op haar diploma.
Quotes (om indruk te maken op verjaardagen)
– The truth is not for all men, but only for those who seek it.
– The question isn’t who is going to let me; it’s who is going to stop me.
– Individual rights are not subject to a public vote; a majority has no right to vote away the rights of a minority; the political function of rights is precisely to protect minorities from oppression by majorities (and the smallest majority on earth is the individual)
– A creative man is motivated by the desire to achieve, not by the desire to beat others.
– To say ‘I love you’ one must first be able to say the ‘I’
– Als ze [mensen] dingen als vriendschap en familiebanden boven hun eigen productieve werk stellen, ja, dan zijn ze immoreel.
De grootste denkers uit onze geschiedenis konden niet om God heen. In deze serie weet je steeds in 5 minuten meer over hen en hun godsbeelden.
