Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Kierkegaard: De meeste mensen jagen zo bezeten het geluk na, dat ze eraan voorbijlopen

Deel:

Hij werd door de buitenwereld gezien als een rijke nietsnut – maar was ten diepste een ambteloze geleerde die in zijn korte leven een indrukwekkend levenswerk naliet vol toepasbare, praktische wijsheid. Kierkegaard laat zien dat dat wat we zien nooit de echte waarheid is.

De weergave van deze video vereist jouw toestemming voor social media cookies.

Toestemmingen aanpassen

Jezelf worden

Het overkoepelende thema in het leven van Søren Kierkegaard is jezelf worden. Dat proces voltrekt zich in het gewone, alledaagse leven. Veel meer dan in paniekervaringen of momenten van rust. Een bijzondere gedachte uit de mond van een man wiens eigen verhouding met het gewone leven tamelijk moeizaam is. Hij verliest op jonge leeftijd zijn moeder en 5 van zijn 7 broers en zussen. Hij blijft achter met een zwaarmoedige vader en een broer die als theoloog verbonden is aan de kerk waar Kierkegaard veel kritiek op heeft. Volgens Kierkegaard is geloof iets hartstochtelijk dat alles van de mens vraagt, maar tegelijk de mens zichzelf, zijn vrijheid en een bestaan in liefde teruggeeft. En dat strookt totaal niet met dat wat de kerk die hij ziet uitleeft.

Angst is de oorsprong van het kwaad

Kierkegaard was een pionier in filosofie. Zijn werk droeg bij aan het ontstaan van de psychologie. In 1844 schreef de Deense filosoof (1813-1855) Het begrip angst. Kierkegaard is de eerste in de wijsgerige antropologie die dit begrip uitwerkt. En heel lang is zijn boek het enige werk over dit onderwerp. Pas in 1926 komt Freud met een boek over angst.

De interesse voor angst is bij Kierkegaard ingegeven door het probleem van het kwaad. Hij vindt de theologen te streng met hun strakke oordelen. Kierkegaard mist de psychologie. Wat we volgens hem nodig hebben is een antwoord op de vraag hoe het kwaad kan ontstaan in een mens. Kierkegaard introduceerde angst als tussenbepaling om het kwaad te begrijpen.

Neemt het voorbeeld van een kind. Een kind dat liegt tegen zijn moeder is bang. Dat heeft iets te verbergen. Volgens Kierkegaard is er dan sprake van angst. Het inzicht dat angst een rol inneemt bij het ontstaan van het kwaad is voor Kierkegaard heel belangrijk. Als het kwaad alleen maar ethisch wordt benaderd, is de mens verantwoordelijk en moet er gestraft worden. Kierkegaard komt met verzachtende omstandigheden. De liefde rekent het kwade niet toe. Eigenlijk is de filosofie van Kierkegaard een pleidooi voor liefde.

Je moet springen

Kierkegaard wijst in zijn werk steeds weer op de complexiteit van het leven. Het leven is niet eenduidig uit te leggen maar vaak heel paradoxaal. Denk bijvoorbeeld aan een begrip als ‘vergeving’.  Vergeving betekent niet dat God iets laat verdwijnen achter zijn rug. Dat kan niet. En toch is het zo ook weer wel. Want vergeving biedt de mogelijkheid van een nieuw begin. Alle vergeving is paradoxaal. Een paradox overwinnen vraagt om springen. In het geval van vergeving: De sprong houdt in dat je toch moet handelen en leven alsof het kwade weg is. Dat is de kracht van de vergeving.  Kierkegaard hield zijn tijdgenoten die elkaar van alles aanrekenden, zo een spiegel voor.

Uiteindelijk is de enige kennis die we kunnen hebben volgens Kierkegaard die over de mens en zijn verantwoordelijkheid. De duivel is bij Kierkegaard van het toneel verdwenen. En toch gelooft Kierkegaard wel in kwade machten. Het kwaad is ten diepste een gesprek van de mens met zichzelf. Bij Kierkegaard vind je vlijmscherpe uitspraken over evangelische lutherse christendom. Het burgerlijke christendom is zijn ergernis. De authenticiteit van Jezus, daar is Kierkegaard naar op zoek.

Kierkegaard in het kort

Geboren: 5 mei 1813 in Kopenhagen

Gestorven: 11 november 1855

Belangrijkste werken: Het een of het ander, Het begrip angst, Vrees en beven, Stadia op de levensweg en Filosofische kruimels

Bijzonder: Veel van zijn filosofische en theologische werken publiceerde hij onder verschillende pseudoniemen, waarbij elk van de auteurs vanuit een ander filosofisch standpunt schreef. Hij wilde zijn lezers geen pasklare antwoorden voorschotelen, maar dat mensen zelf tot ware inzichten zouden komen.

11 Quotes (Om indruk te maken op verjaardagen)

-Prayer does not change God, but it changes him who prays

-Don’t forget to love yourself

-Life can only be understood backwards; but it must be lived forwards

-People demand freedom of speech as a compensation for the freedom of thought which they seldom use

-Life is not a problem to be solved, but a reality to be experienced

-The tyrant dies and his rule is over, the martyr dies and his rule begins

-The highest and most beautiful things in life are not to be heard about, nor read about, nor seen but, if one will, are to be lived

-Once you label me, you negate me

-Love does not alter the beloved, it alters itself

-Most men pursue pleasure with such breathless haste that they hurry past it.

-There are two ways to be fooled. One is to believe what isn’t true; the other is to refuse to believe what is true.


afbeelding
afbeelding.

Meer lezen over Kierkegaard? Onze blogger Geert Jan Blanken schreef het boek Kierkegaard, Een inleiding in zijn leven en werkbij uitgeverij ambo|anthos. Het boek kost € 19,95

Benieuwd naar hoe andere filosofen dachten over God? In deze serie staat steeds een prominent denker centraal en leer je meer over hen en hun godsbeeld.

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

BewarenBewaren

--:--