Ga naar submenu Ga naar zoekveld

Leren kijken

Deel:

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Leren kijken – PopUpGedachte vrijdag 22 juni

Het schijnt de belangrijkste taak te zijn voor iemand opgeleid wordt aan een van de academies van de schone kunsten: leren kijken. Natuurlijk leer je ook ambacht, leer je ook schilderen, portrettekenen, modeltekenen, leer je beeldhouwen en alles. Maar wie niet heeft leren kijken, komt toch niet ver in het vak. Mijn vrouw heeft het geleerd. Zij heeft leren kijken. En leerde mij weer zien wat zij zag, een beetje dan.
Vanochtend beweert Jezus dat niet alleen kunstenaars moeten leren kijken, maar het vrij essentieel is dat we allemaal leren kijken. Hij zegt het zo: ‘Het oog is de lamp van het lichaam. Dus als je oog helder is, zal heel je lichaam verlicht zijn. Maar als je oog troebel is, zal er in heel je lichaam duisternis zijn. Als het licht in jezelf verduisterd is, hoe groot is dan die duisternis!’

Een helder oog. Het is een raadselachtig woord. Ik moet dus denken aan de kunstenaars die leren kijken. En als zij niet kijken, als zij niet werkelijk open kijken, komt er geen werk. Want je zult het zien in het resultaat. Een helder oog. Zou het ongeveer hetzelfde zijn als een open blik? Dan zou er staan: Als je een open blik hebt, zal heel je lichaam verlicht zijn. Als je blik gesloten is, zal er in heel je lichaam duisternis zijn. En man, als het licht niet in jezelf doordringt, hoe groot is dan de innerlijke duisternis.’ Het klinkt niet onlogisch. Open blik, open mind, dan is er licht. Gesloten blik, gesloten mind, geen licht.

Wat bedoelen die kunstenaars als ze leren kijken? Ik weet het niet precies. Ik ben er niet in opgeleid. Maar om iets ervan duidelijk te maken: er is nogal een verschil tussen schilderen op nummer en schilderen. Wie op nummer schildert, hoeft niet te kijken. Die vult in. Het is een beetje waar gelovigen van verdacht worden door de seculiere, zichzelf weldenkend verklarende, mens. Niet iedereen hoor, maar het is een bekend verwijt: gelovigen hoeven niet zelf na te denken. Die moeten gewoon doen wat ze is opgedragen. Lekker makkelijk. En de meest venijnige is dan degene die zegt: ik ben er weleens jaloers op. Dat de dingen zo helder zijn. En het is natuurlijk een karikatuur, maar helaas ook al te vaak waar, de gelovige die niet meer zelf hoeft te denken en te kijken, die niet zelf hoeft te beoordelen, want ‘het staat er toch gewoon’. Oftewel: er staat gewoon een kleurnummer in dat vakje, dat betekent dat ik dát vakje déze kleur moet geven en dat is het. Punt. Schilderen op nummer, daarvoor hoef je niet te leren kijken. Schilderen op nummer voor een gelovige doe je met een gesloten blik, anders raak je in de war. Bij schilderen op nummer gaat het innerlijke licht uit. Ook bij gelovigen.

Joanne mijn vrouw kijkt door haar oogharen, als ze kijkt. De directe contouren en betekenis vervagen een heel klein beetje. Het gaat niet meer om de praktische betekenis van wat je ziet. Dat je een lijf ziet, of een boom, of de zee, of een huisje in het riet. Ze ziet opeens de schaduwen, en hoe het licht valt. Een lijnenspel. Ze ziet een geheel, ze construeert een geheel en dan gaat ze daarmee aan de slag totdat ze het gevoel van wat ze ziet aan het papier heeft toevertrouwd. Ze schept. Niet helemaal uit het niets, maar het is een persoonlijk werk. Wat elk ander op een andere manier zal maken. Omdat ze iets heeft gezien. Als dat lukt, als dat werkt, is er licht. Van binnen, van buiten, bij de toeschouwers en in haar eigen binnenste

Die persoonlijke handtekening. Dat is de vraag aan ons. Heb je gezien, heb je doorzien? Heb je door je oogharen naar de omstandigheden getuurd en de lichtval gezien, de betekenis, de contouren. Heb je niet de man bij de supermarkt gezien, enkel als degene die je route stoort van de fiets naar het winkelmandje, maar heb je hem gezien? De manier waarop hij zijn hand houdt. De kracht in zijn rug of juist de zwakte. Heb je de schoonheid gezien? Heb je patronen gezien in de manier waarop mensen hem behandelen? En wat doe jij?
Heb ik door mijn oogharen gekeken naar de manier waarop ik mijn leven inricht. Waar het licht zit, waar het donker, wat is het patroon? Heb ik gekeken tot ik het voelde. En ben ik aan de slag gegaan om het in te richten. Zoals een kunstenaar dat doet. Ook al voel ik me geen kunstenaar en klinkt dat misschien ver en hoog en anders dan anders. Maar we zijn allemaal scheppers. Makers. Zo zijn we gemaakt. Naar het beeld van de Maker, zeggen de teksten. Ben ik zelf gaan vormgeven omdat ik gekeken heb, heel persoonlijk, en het licht en het donker heb gezien en daarmee aan de slag ben gegaan?

Dan wordt er niet meer geschilderd op nummer, dan zijn de ogen niet langer dicht maar open. Het vraagt tijd en zelfvertrouwen, beide zaken waaraan we vaak tekort hebben. En toch, als je de tijd niet neemt en het vertrouwen niet oefent, samen met anderen, lijkt Jezus van Nazareth hier te zeggen dat dan het licht vervaagt. En dat is zonde. Laat ons oefenen, proberen, werken, schetsen, experimenteren en vooral kijken. Dat vooral.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.


afbeelding
afbeelding.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95

BewarenBewaren

Geschreven door

Rikko Voorberg

--:--