Verslaafd of ex-verslaafd: ‘Ik leef nog steeds met een geheim’
Hanna herstelt met vallen en opstaan van een alcoholverslaving. Terwijl het de goede kant opgaat, ervaart Hanna ook een nieuwe uitdaging: hoe voer je een normaal gesprek met iemand zónder een portie essentiële waarheid weg te laten?
Ik sta naar de post te staren als ik de enveloppen uit de brievenbus haal. Daar is hij dan: mijn meest recente Verklaring Omtrent Gedrag. Het is officieel. Er zit geen smet op mijn blazoen. Ik gedraag me onberispelijk volgens de wet. Volgens mijn eigen overtuigingen helaas niet zo. Mijn herstel van alcoholverslaving houdt me, jaren na dato, nog steeds danig in de greep. Qua gedachtegang lijk ik nu soms wel meer bezig met het onderwerp dan toen ik nog onverstoord toegaf aan mijn impulsen. Helemaal vrij worden lijkt op lichtjaren afstand.
‘Nuchter blijven is een terugkerende worsteling’
Leven met de last van verslaving in je heden of verleden. Op slechte dagen kan ik me identificeren met de hoofdpersoon Sherlock uit de Amerikaanse serie Elementary, die zijn vermoeiende gevecht tegen drugsverslaving vergelijkt met een lekkende kraan.
Nuchter blijven is voor hem een terugkerende worsteling:
It’s repetitive. And it’s relentless. And above all, it’s tedious. (…) My sobriety is simply a grind. It’s just this leaky faucet that requires constant maintenance, and in return offers only not to drip.
Hoe herkenbaar. Mijn verslaving zal ik wellicht nooit helemaal achter me kunnen laten, het blijft een gevoelige plek.
De tegenspeelster van Sherlock reageert op zijn sombere gedachtegang: You have your work, you have me. You’re alive.
Het antwoord van Sherlock: I’ve told myself that many times. So many times, it has become unmoored from all meaning. Odd. I used to imagine that a relapse would be the climax to some grand drama. Now I think that if I were to use drugs again, it would in fact be an anticlimax. It would be a surrender to the incessant drip, drip, drip of existence.
‘Het aanhoudende gedruppel van het bestaan kan behoorlijk op je zenuwen werken.’
Geheim
Oef, wat dramatisch mooi omschreven. Het aanhoudende gedruppel van het bestaan kan behoorlijk op je zenuwen werken. Soms lijkt een verslaving gevoelsmatig een goede geluidsdemper te zijn. Al heb ik zowel tijdens als na mijn periode van verslaving, in tegenstelling tot Sherlock, in hoopvolle, al dan niet bovennatuurlijke scenario’s geloofd. Tenslotte kunnen kranen gerepareerd worden en nieuwe bronnen aangeboord. Stromen van Levend Water moeten binnen bereik zijn. Wat was dat een scherp contrast met het moeras van mijn dagelijkse, energieverslindende worsteling en geheim. Waar ik me als het ware door kilometers zompige modder en muggenzwermen heen probeerde te worstelen. Zonder enig uitzicht op een ander landschap.
‘Mijn verslaving zelf voelde echter als bittere noodzaak.’
Want hoe was het écht om te leven met het geheim van een actieve verslaving? Het voelde als zuipen of verzuipen. In zekere zin was het een verbitterde en wanhopige uitdaging. Op een ziekelijk bevredigende manier. Weer iedereen te slim af. Ik mol mezelf en sla volledig los, terwijl ik ook uitblink in mijn façade. Uiterst gedisciplineerd, uber-moreel, inzichtrijk, vriendelijk, bescheiden. Ik was er best trots op. Voor de buitenwereld had ik alles op een rijtje. Terwijl ik ondertussen een actief protest tegen het leven voerde. Mijn verslaving zelf voelde echter als bittere noodzaak. Ik ging er kapot aan. Het spel eromheen was enkel een goede afleiding op de momenten waarop ik eigenlijk stuk ging voor een biertje.
Leven, liefhebben en liegen
Hoe is het om nu met zo’n geheime geschiedenis te leven? Mensen zoeken het niet snel achter me. Ik doe er niet geheimzinnig over, maar wil ook niet iemand zijn die elke gelegenheid aangrijpt om met haar hele levensverhaal op de proppen te komen. Doorgaans voel ik me echter een leugenaar als het niet ter sprake komt. De terugkerende zin uit het nummer Spectre van Alan Walker voelt vaak als recht uit mijn hart gegrepen: We live, we love, we lie.
We leven, hebben lief en liegen. Soms lijkt mijn hele leven naar buiten toe een leugen, omdat ik mijn leven lang een zwakke plek hebt, die ik aan mezelf te danken hebt. Hoe voer je als ex-verslaafde een normaal oppervlakkig gesprek met iemand zonder een significante portie waarheid weg te laten?
Ik kan wat melancholisch worden van denkbeeldige gesprekken naar aanleiding van de diepe vragen die op de labels van sommige theezakjes staan. Wat is je hobby? Zucht. Wat zou je nu het liefste doen? Zucht. Waar gaat je hart sneller van kloppen? Diepe zucht. Een kop thee zetten is ook niet meer wat het was.
Balanceren
Verder houdt het leven met zo’n geschiedenis me aardig nederig. Wat dat betreft ben ik dankbaar. Dankbaar voor de les die het me leerde. Dat ik nu wel drie keer nadenk voordat ik iemand veroordeel om zijn of haar onhandige levenskeuzes of fouten. Ik waardeer vrije momenten meer dan ooit. Het gevoel van echte vrijheid. Alles kunnen laten, niets hoeven te doen. Overal zonder kunnen. Zonder dat dat weer een verslaving wordt. ‘Krampachtig onthechten’ is het ook niet helemaal natuurlijk. Het gaat om balans. Balanceren op het snijpunt van genade, vrijheid en moraal. Echte vrijheid. Voor mij is dit het gevoel van onvoorwaardelijke liefde die je mag ontvangen, maar juist ook uit mag delen. Waardoor je je wilt toewijden aan het goede voor anderen en jezelf.
‘Ik beloof of zweer niets wat betreft mijn zelfbeheersing’
Ik ben huiverig voor grote beloftes of garanties voor de toekomst. Nee, ik beloof of zweer niets wat betreft mijn zelfbeheersing, maar ik ga vooruit. Ik moet blijven werken aan mijn controle en macht over mijn zwakke punten. Zo waarlijk helpe mij God Almachtig. En dat hoeft gelukkig geen geheim te zijn. In mijn zwakte is Hij sterk.
Succesverhalen
Het blijft een wat duivels dilemma. Hoe kun je als christen iemand verder helpen en onvoorwaardelijk accepteren zonder die persoon aan te moedigen in onhandig gedrag? Love the sinner, hate the sin. Wat betreft bekeringsverhalen van ‘voormalig zondaars’ die nu een godvrezend leven leiden in de schijnwerpers, kun je genoeg inspiratie opdoen. Als ervaringsdeskundige luister ik toch wat sceptisch naar zulke succesverhalen.
‘Spetterende succesverhalen, ik heb er niet zoveel mee.’
Tijdens een van mijn moeilijkste periodes bekeek ik een online video van een preek. De spreker was voor zijn bekering de machtigste drugsdealer van de stad geweest. Ja, hij is iemand die we op het podium willen zetten. Retorisch sterk met een pakkende boodschap; alles klopt. Gaandeweg zijn getuigenis voelde ik vreemd genoeg dat het mijlenver van me af stond.
Spetterende succesverhalen, ik heb er niet zoveel mee. Ook niet zoveel tegen, maar soms mis ik het andere geluid in de vorm van een verhaal wat niet per definitie een ontzagwekkende afstand en moedeloosheid schept bij een groot deel van de toehoorders. Tijdens het praatje van deze voorganger vroeg ik me af wat hem heeft bewogen om een afstandelijk ideaalbeeld van zijn bekering te scheppen. Hoe zou het echt met hem gaan wanneer hij zich alleen voorbereid op een presentatie in een mega-kerk in een grote stad waar op elke straathoek een verleidelijke wietlucht hangt? Mogen we niet weten dat hij nog wel eens stevige gevechten tegen verleidingen moet voeren? Dat hij misschien de voorgaande avond letterlijk op zijn handen heeft moet zitten om ’s avonds, terwijl hij stijf stond van de stress, niet door de deur naar buiten te stormen om één trekje te nemen van een joint?
De echte mens
Opvallend dat dit toch het geluid is wat je meestal hoort in bijeenkomsten en christelijke literatuur. Ja, Jezus redt en maakt vrij. Dit uitleven vraagt ontzaglijk veel moed, toewijding én nederigheid. Nederigheid om je energie in de mondaine realiteit te sterken. Om net als Jezus af te dalen. Niet om een flitsend verhaal te vertellen, maar om kwetsbaar te zijn. Gods kracht werkt het beste in zwakheid – dat blijkt uit veel bekeringsverhalen. Dit gegeven blijft van kracht, ook en misschien wel juist ná je bekering. Soms lucht het me op, als ik hoor over succesvolle oosterchristenen die vallen, die de mist in gaan. Een laag schaamte en nederigheid is niet fijn om te moeten etaleren, maar het doet de worsteling van de mens veel meer recht. Dan is de echte mens te zien.
‘Ik heb ontdekt dat het bijzonder helend is wanneer je eerlijk kunt zijn.’
Welke boodschap hielp mij nou echt tijdens mijn diepste periodes? Ik heb ontdekt dat het bijzonder helend is wanneer je eerlijk kunt zijn. Voor wie er dan ook maar in een vergelijkbaar patroon verstrikt zit. Eerlijk toegeven dat je een klein, of best wel veel kapot bent, kan best helend werken. Voor jezelf én voor anderen.
Worstelen
Doe mij maar dus maar wat meer onverschrokken ploeteraars in de christelijke wereld. Zonder bijzondere aanleg voor of een verlangen naar het verkondigen van een gepolijst verhaal, maar die eerlijk zijn en dus toegeven te worstelen. Die worstelen en bovenkomen, terwijl ze als een razende moeten blijven zwemmen om hun hoofd boven water te houden. Mensen als jij, mensen als ik. Mensen als gewone stervelingen die onophoudelijk snakken naar Jezus en daarbij weleens de mist ingaan. Maar juist daarom een extra rake boodschap kunnen uitdragen. Dát noem ik nog eens een succesverhaal.
Hanna is een pseudoniem. Haar naam is op de redactie bekend.
<hr/>
Dit is de laatste blog in een serie van 4. Eerder verschenen:
