Of onvoorwaardelijkheid bestaat

Rikko geeft op de vroege ochtend inspiratie om de dag bewust te beginnen. Hij leest om 6 uur de teksten uit een oud kerkelijk leesrooster en zo rond 7 uur deelt hij de gedachte die dan op-popt. Elke werkdag te lezen en te beluisteren.

Of onvoorwaardelijkheid bestaat – PopUpGedachte donderdag 11 oktober 2018

Hou je nu van me omdat ik doe wat je zegt of hou je van me sowieso? Dat is de ultieme pubertest, de zoektocht van de tiener of zijn ouders nu te vertrouwen zijn. Er zijn natuurlijk veel meer redenen voor het onaangepaste gedrag van puberende kinderen – en het is niet zo dat als je nooit echt gepuberd heb, dat je die vraag niet echt gesteld zou hebben. Maar het past bij het gedrag. Als kind leef je in de zalige veronderstelling dat alles goed is en klopt en is er nog geen stemmetje in je achterhoofd dat lispelt dat ze je gewoon lief vinden omdat je luistert: kijk maar eens wat er gebeurt als je daarmee ophoudt.
En met dat dit stemmetje aan kracht wint, begint een ingewikkeld spel tussen ouders die hun liefde bewijzen door uit te vallen, kinderen die daar juist uit concluderen dat er alleen van ze gehouden wordt als ze het goed doen, ouders die daar op reageren door teugels te laten vieren of ze strak aan te trekken, gesprekken, investering, en kinderen die uit elk van die met intenties geladen handelingen weer heel andere conclusies trekken dan de ouders hadden gedacht. En daaronder huist de liefde. En de liefde kent geen groter belediging dan voorwaardelijkheid.

De partner die opeens tot de conclusie komt dat de ander nooit van hem of haar gehouden heeft, maar dat je toevallig goed uitkwam, of een leuke weg was naar een beter leven, of een schouder om op te leunen maar meer niet. Zodra die overtuiging zich vastzet, wat moet die ander dan nog. Hoe overtuig je van liefde? Want woorden helpen dan niet meer. En elke daad kan anders uitgelegd worden dan je bedoeling is.

Paulus, de rondreizende evangelist, deelt een verhaal in de wereld van een onvoorwaardelijk liefhebbende God die mensen zoekt, bevrijdt en mee wil in zijn alvast nieuwe wereld, die al baan breekt in de huidige wereld. Zonder aanzien des persoons, zonder voorwaarde tot welke religie je behoort, welke stam, welke bloedband. En ze gaan het geloven. Dat het toentertijd zo beroemde, hoogstaande joodse geloof, niet enkel meer toegankelijk is door lange rites, initiaties, spijswetten, besnijdenis en wat niet al. Maar dat die hoogstaande, zuiver-rechtvaardige, bevrijdende godheid die op zo’n andere manier aandacht lijkt te hebben voor mensen dan het Grieks-Romeinse pantheon, dat vooral interesse lijkt te hebben in oorlog, slaven, macht, seks (als vorm van macht) en alle ongelijkheid in stand houdt en vergroot.

En even waren ze overtuigd. Totdat, zoals elke puber, er niet langer geloofd wordt dat het allemaal voor niets is. Totdat het geloof afbreekt dat de partner van je hield om wie je was en het sprookje stukvalt. En het misschien dan tóch goed is om je te laten besnijden, de rituelen in acht te nemen en te hopen dat je ooit eens écht geaccepteerd wordt door die joodse godheid die toch denkt in eigen volk eerst. Ten diepste. Ze vinden het niet eens gek, die Galaten (of Kelten) aan wie Paulus zijn brief schrijft. Maar Paulus wel. Het stoom komt uit zijn oren en de pen drukt bijna door zijn papyrus:

Domme Galaten, [of Stomme Kelten] wie heeft jullie behekst? Jezus Christus was u toch openlijk en duidelijk verkondigd als gekruisigd! [en niet als veeleisende koning] Dit wil ik alleen maar van u horen: hebt ge de Geest ontvangen door de wet te volbrengen of door gelovig te luisteren? Hoe kunt ge zo dom zijn! Ge zijt begonnen met de Geest, wilt ge nu eindigen met het vlees? Hebt ge zoveel meegemaakt voor niets? Dat kan ik niet aannemen. Nogmaals: Hij die u de Geest verleent en onder u wonderen werkt, doet Hij dat omdat ge de wet onderhoudt of omdat ge luistert en gelooft?

Hij schrijft als de verongelijkte minnaar. Namens de Eeuwige. Als de ouder die door het vuur is gegaan en nu terugkrijgt dat die dat heus niet uit onvoorwaardelijke liefde heeft gedaan, maar om iets gedaan te krijgen. Om in het gareel te gaan lopen. En dat ze nu dan in het gareel gaan lopen. Stoom uit de oren.

Mijn voortdurende zoektocht naar het omzetten van dat waar ik in geloof en op hoop in iets wat ik kan aanraken en zien – acties, kunst, installaties – komt niet langer voort uit schuldgevoel, maar uit een innerlijke noodzaak. Het pijnlijke is dat het wel schuldgevoel kan oproepen. Dat sommigen zeggen: ik doe niet zoveel hoor, ik ben niet zo goed. Elke keer zakt mij de moed in de schoenen bij een dergelijke reactie. Want hoe counter je dat frame? Dat het er nooit om ging om goed te zijn, om geliefd te worden, om het schuldgevoel te sussen. Maar dat het speelse uitingen zijn van bittere noodzaak om iets vorm te geven. En dat er géén verschil is tussen iemand die op z’n zestigste besluit om toch maar die leegzuigende baan op te zeggen en dan maar op een houtje te bijten en een initiatief als We Gaan Ze Halen. Dat het uitingen zijn van een ongenoegen, mogelijk een heilig ongenoegen. En dat dan maar vormgeven.

De weg naar het blijven geloven van onvoorwaardelijkheid zit vol voetangels en klemmen. Voortdurend daarheen weer terug willen keren, nu eens uitgeput en moedeloos dan weer gedreven en verbeten, nu eens als dolende pelgrim, dan weer als ondernemende ZZP’er – dát zoeken, omdat het er is. Ergens. Als de doppen maar van de ogen vallen.

Hier vind je drie tekstgedeeltes die Rikko vanochtend las.

Deze rubriek heeft een eigen boek: Lazarus staat op. Daarin zijn de 25 mooiste ochtendgedachtes van de afgelopen tijd gebundeld en geïllustreerd door Joanne Zwart.

Lazarus staat op | Rikko Voorberg | Vuurbaak | ISBN 9789460050404 | € 17,95